Với mục tiêu thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học trong giáo viên và học sinh, khuyến khích giáo viên và học sinh tích cực tham gia nghiên cứu, sáng tạo kỹ thuật, công nghệ và vận dụng kiến thức của các môn học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn. Nhiều năm qua, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Yên Bái đã chú trọng triển khai có hiệu quả cuộc thi KHKT dành cho HS trung học. Cuộc thi đã có sức lan tỏa mạnh mẽ khuyến khích các nhà trường hỗ trợ hoạt động nghiên cứu KHKT của HS trung học, khơi nguồn cho học sinh trung học khả năng nghiên cứu khoa học, năng lực nghề nghiệp và tiềm năng khởi nghiệp ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Cô và trò trường THCS Yên Ninh trao đổi về dự án tham gia cuộc thi KHKT cấp tỉnh năm học 2023-2024

 Nhận thấy cây gừng đen có rất nhiều công dụng trong y học và là nguồn nguyên liệu thiên nhiên khá dồi dào ở địa phương, dưới sự hướng dẫn, định hướng của cô giáo Nguyễn Thị Vui, em Nguyễn Ngọc Anh và em Hoàng Thị Bích Hằng, lớp 9A trường THCS Yên Ninh đã tiến hành nghiên cứu dự án khoa học “Xác định hàm lượng hoạt chất Zerumbone trong củ Gừng đen thu hái trên địa bàn phường Yên Ninh tỉnh Yên Bái và chế tạo cốm hạt trừ hàn, giảm ho’’. Qua quá trình, nghiên cứu và khảo sát các chỉ tiêu hóa lý, vi sinh vật trong sản phẩm cho thấy hoạt chất Zerumbone trong củ Gừng đen có tác dụng kháng viên, chống oxy hóa, ức chế tế bào ung thư, hàm lượng hoạt chất có trong củ Gừng đen có thể tạo ra các sản phẩm hỗ trợ bảo vệ sức khỏe con người an toàn và lành tính. Dự án đã đạt giải Nhất cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học cấp thành phố năm học 2023-2024 và được lựa chọn là 1 trong 7 dự án tham gia cuộc thi KHKT cấp tỉnh. Nói về dự định phát triển sản phẩm Em Hoàng Thị Bích Hằng, trường THCS Yên Ninh chia sẻ: Nếu được quan tâm hỗ trợ và có tiềm lực về kinh tế, chúng con sẽ tiếp tục nghiên cứu và chế tạo ra nhiều sản phẩm có chất Zerumbone trong củ Gừng đen từ đó góp phần thiết thực trong bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho con người ngày một tốt hơn.

Với mong muốn góp phần tạo ra thiết bị sấy thịt có giá thành phù hợp, tận dụng tối đa nguồn năng lượng củi đốt lấy nhiệt qua tấm inox tạo ra nguồn nhiệt sạch bảo vệ môi trường, đảm bảo VSATTP, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm thịt sấy hương vị đặc trưng  của vùng Tây Bắc nhóm tác giả Đỗ Trần Quốc Phong và Vũ Đức Vinh học sinh lớp 9B trường THCS Nguyễn Du đã nghiên cứu thiết kế lò sấy thịt đặc sản Tây Bắc. Với những lợi ích thiết thực của dự án trong đời sống, Dự án đã đạt giải Nhì cuộc thi KHKT cấp thành phố và được lựa chọn tham gia cuộc thi KHKT cấp tỉnh dành cho học sinh trung học năm học 2023-2024. Em Đỗ Trần Quốc Phong, học sinh lớp 9B trường THCS Nguyễn Du cho hay: Với dự án này, chúng con mong muốn có những sản phẩm thịt sấy không khói, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ tốt cho sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt sản phẩm có thể sử dụng an toàn trong các hộ gia đình, các hộ kinh doanh và được nhân rộng hơn nữa, từ đó góp phần giữ vững thương hiệu sản phẩm thịt sấy Tây Bắc.  

 Xác định rõ tầm quan trọng của việc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, trong đó có việc định hướng, khuyến khích tạo điều kiện cho các em học sinh tham gia các cuộc thi KHKT. Những năm học qua, các trường THCS trên địa bàn đã chú trọng tổ chức các hoạt động giáo dục khoa học, công nghệ, kỹ thuật và ứng dụng STEM cho học sinh; khuyến khích học sinh nghiên cứu khoa học, đưa ra những ý tưởng sáng tạo. Từ các hoạt động này, các nhà trường đã phát hiện những ý tưởng có tiềm năng để hướng dẫn các em tham gia cuộc thi KHKT cấp thành phố và cấp tỉnh do Sở Giáo dục - Đào tạo tổ chức. Nhiều đề tài, dự án đã được các em học sinh nghiên cứu, đầu tư công phu hơn, chất lượng hơn. Trong đó, trong năm học 2023-2024 thành phố có 18 dự án của 12 đơn vị trường học tham gia, gồm 09 dự án Kỹ thuật và 09 dự án khoa học. Các dự án nghiên cứu, sản phẩm sáng tạo khoa học kỹ thuật được các em học sinh tham gia trong cuộc thi KHKT năm nay đều mang tính ứng dụng cao, có ý nghĩa thiết thực, dễ áp dụng trong đời sống. Đặc biệt, các vấn đề nghiên cứu của các em học sinh gắn với môi trường học đường và thực tế ở địa phương. Nhiều học sinh thể hiện rõ khả năng nghiên cứu khoa học của bản thân, đã lựa chọn được nhiều đề tài gần gũi, có ý nghĩa thực tiễn phù hợp với học sinh trung học. Ngoài các dự án kỹ thuật, các em học sinh đã mạnh dạn tham gia nghiên cứu các dự án khoa học về lĩnh vực xã hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Tiêu biểu như dự án “Nâng cao cảm xúc tích cực cho học sinh khuyết tật qua một số văn bản văn học bậc THCS’’ của nhóm học sinh trường THCS Yên Thịnh. Em Nguyễn Huy Hoàng, học sinh lớp 9D trường THCS Yên Thịnh chia sẻ: Nghiên cứu dự án này, chúng em mong muốn sẽ giúp cho các bạn học sinh khuyết tật cảm thấy hứng thú với việc học tập, mạnh dạn giao tiếp, hòa hợp với bạn bè và thầy cô, với cộng đồng; từ đó không cảm thấy tự ti, mà luôn tự tin xây dựng những dự định, hoài bão tốt đẹp cho tương lai.

Dự án máy phát điện năng lượng gió từ thiên nhiên của học sinh trường THCS Giới Phiên tham gia cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung hoc năm học 2023-2024

Trong những qua, công tác nghiên cứu KHKT đã trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm của yêu cầu đổi mới giáo dục thực hiện dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học trong những năm gần đây đã được phòng GD&ĐT thành phố Yên Bái chú trọng triển khai sâu rộng trong toàn ngành. Phong trào nghiên cứu khoa học kỹ thuật (KHKT) trong học sinh trung học trên địa bàn thành phố có sức hút lớn với học sinh, giúp các em phát huy năng lực sáng tạo và định hình tư duy học đi đôi với hành. Chất lượng các dự án đăng ký tham gia dự thi năm sau luôn cao hơn năm trước và ngày càng phong phú về đề tài, chủ đề nghiên cứu. Nhiều sản phẩm nghiên cứu đã góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy và học, gắn học tập với thực hành. Ông Hà Yên Thái, Phó trưởng phòng GD&ĐT thành phố Yên Bái trao đổi:Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học trong những năm gần đây đã có rất nhiều chuyển biến, có thấy thấy thời gian đầu có nhiều giáo viên và học sinh chưa hình dung ra được các đề tài, sản phẩm để tham gia cuộc thi, nên hồ sơ,mô hình, đề tài lựa chọn chưa được hoàn thiện tốt, nhưng năm học gần đây các nhà trường đã chú trọng tuyên truyền, học sinh có nhiều kênh để tham khảo, nghiên cứu, tích cực tìm tòi, nghiên cứu xây dựng những dự án, đưa ra sản phẩm có tính khả thi cao; các thầy cô giáo bảo trợ, hướng dẫn các em hoàn thiện sản phẩm, hồ sơ tham gia cuộc thi hiệu quả hơn. Các dự án tham gia cuộc thi của các nhà trường ngày càng đồng đều hơn về chất lượng, các sản phẩm được trình bày có chất lượng cao hơn sơ với những năm học trước.

Thực tế cho thấy cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học đã đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong tình hình mới, khuyến khích sự sáng tạo của học sinh trung học nghiên cứu khoa học; sáng tạo kỹ thuật, công nghệ. Đây là cơ hội để học sinh trung học giới thiệu kết quả nghiên cứu KHKT vận dụng kiến thức của các môn học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn; từ đó góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, phát triển năng lực học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục trong các cơ sở giáo dục trung học trên địa bàn thành phố.

Lê Hương - Đức Hiệp (Trung tâm TT và VH thành phố Yên Bái)